Một đoàn các nam cư sĩ mang thức ăn đến trú xá để cúng dường Đức Phật và chúng tăng.
Buổi chiều, một số Bà La Môn đến chào hỏi. Bà La Môn già chào Đức Phật rồi ngồi một bên.
– Thưa tôn giả Gotama, tôi có nghe lời đồn rằng, Sa Môn Gotama chẳng bao giờ đứng dậy chào ai, đảnh lễ ai, mời ghế ai ngồi, dù cho người đó là cao tuổi, dù cho người đó là bậc trưởng thượng của cộng đồng.
Đức Phật bảo:
– Này Bà La Môn, ta không thấy ai trong thế giới này, từ Chư Thiên cho đến loài người, từ Phạm Thiên cho đến ác ma, từ Sa Môn cho đến Sát Đế Lợi, để ta có thể đứng dậy chào hỏi, đảnh lễ, mời ghế ngồi.
– Này Bà La Môn, nếu Như Lai đứng dậy chào hỏi, đảnh lễ, mời ghế ngồi ai, đầu người ấy sẽ bị bể tan.
Bà La Môn ngỡ ngàng nhìn Đức Phật rồi hỏi:
– Vì sao đầu họ bị bễ tan ạ?
Phật nói:
– Này Bà La Môn, bởi vì họ không còn đủ phước để tồn tại nữa.
– Thưa Tôn giả Gotama, tôi cũng nghe lời đồn rằng, Sa Môn Gotama thật thiếu ý vị. Điều đó có thật không ạ?
– Này Bà La môn, nếu hiểu rằng Như Lai chẳng còn thú vị gì với các hương vị thế giới là đúng. Vì Như Lai đã đoạn tận, đã chặt đứt mọi ý vị đó. Nhưng ông đã không hiểu như vậy.
– Thưa tôn giả Gotama, tôi cũng nghe đồn rằng, Sa Môn Gotama chủ trương thuyết không hành động?
– Này Bà La Môn, nếu ai nói đúng về ta sẽ nói rằng, ta chủ trương không hành động ác cả thân, khẩu và ý nghĩ. Còn hành động thiện thì ai cũng phải cố gắng làm theo cơ hội nhân duyên của mình.
– Thưa tôn giả Gotama, tôi cũng nghe đồn rằng, Sa Môn Gotama chủ trương chủ nghĩa hư vô, chỉ đi tìm cái trống rỗng.
– Này Bà La Môn, nếu ai nói đúng về ta sẽ nói rằng ta chủ trương hư vô, đi tìm cái trống rỗng của tham, sân, si.
– Này Bà La Môn, khi tham sân si trống rỗng thì cái ngược lại sẽ tràn đầy. Đó là trí tuệ, từ bi, hiền lành, giác ngộ.
– Thưa tôn giả Gotama, tôi cũng nghe đồn rằng, Sa Môn Gotama chủ trương khổ hạnh, tự đày đoạ mình quá đáng, không muốn cho ai hưởng thụ niềm vui của cuộc đời.
– Này Bà La Môn, nếu ai nói đúng về ta thì sẽ nói rằng ta chủ trương khổ hạnh không cho hưởng thụ những điều đưa đến ác pháp và đoạ lạc. Thế gian này nhiều điều tưởng là vui nhưng phía sau nó là sự độc ác và đau khổ. Ai thấy được cái bẫy phía sau là ác độc và đau khổ thì chẳng dại khờ gì chịu thụ hưởng cái khoái lạc mời gọi ở trước mắt.
– Thưa tôn giả Gotama, tôi cũng nghe đồn rằng, Sa Môn Gotama chủ trương không nhập thai tái sinh.
– Này Bà La Môn, nếu ai nói đúng về Như Lai sẽ nói rằng ta không chủ trương tái sinh bởi vô minh dẫn dắt.
– Này Bà La Môn, những ai không còn bị tái sinh bởi vô minh dẫn dắt thì sẽ tự phá vỡ vô minh luân hồi để bước ra một thế giới khác hẳn, đó là thế giới của sự giải thoát giác ngộ hoàn toàn. Giống như con gà tự mổ vỏ trứng để bước ra thế giới sau nhiều ngày được ấp vậy.
– Này Bà La Môn, ta không có phóng dật, ta có tinh cần, ta có chánh niệm, ta có nhất tâm, từ sự tinh cần nhất tâm đó ta chứng đạt Sơ thiền, rồi Nhị thiền, rồi Tam thiền, rồi Tứ thiền. Nơi Tứ thiền này ta hướng tâm về vô lượng kiếp quá khứ và nhớ rõ từng kiếp thọ sinh. Mỗi kiếp đó ta tên gì, cha mẹ là ai, ta đã làm hạnh nghiệp gì. Ta sống ở làng mạc thị tứ nào, tất cả điều biết rõ, tất cả điều nhớ rõ. Đó là Đệ Nhất Minh mà ta đã chứng được như con gà mổ vỡ vỏ trứng để bước ra ánh sáng.
– Này Bà La môn, nơi Tứ thiền này, ta hướng tâm về đời sống của tất cả chúng sinh. Ta thấy rõ chúng sinh, người hạ liệt hay kẻ cao sang. Đều do hạnh nghiệp nhiều kiếp nhiều đời chồng chất của họ. Những ai biết quý kính bậc Thánh, tử tế với tha nhân, đều sẽ được nhiều phúc lành may mắn. Những ai xem thường bậc Thánh, làm khổ tha nhân, đều sẽ chịu nhiều khổ đau bất hạnh. Giống như người ở trên lầu cao tại ngã tư đường nhìn thấy mọi người qua lại rõ ràng. Cũng vậy, ta nhìn thấy sự lưu chuyển của chúng sinh qua lại các kiếp sống, qua lại các cõi giới theo sự chi phối của luật Nhân Quả rõ ràng. Đó là Đệ Nhị Minh mà ta chứng được như con gà mổ vỡ vỏ trứng để bước ra ánh sáng.
– Này Bà La Môn, nơi Tứ Thiền này, ta hướng tâm về pháp giới vũ trụ bao la vô tận. Ta thấy rõ bản chất của cuộc đời là đau khổ, đó là chân lý thứ nhất Khổ Đế. Chúng sinh trôi lăn vất vả, vừa gây tạo tội lỗi, vừa hưởng thụ say mê, rời vào tối tăm khổ sở, rồi lại cực khổ làm lại từ đầu, không biết bao giờ thoát trầm luân si mê loạn động. Ta thấy rõ nguyên nhân của mọi đau khổ là do vô minh, chấp ngã, ích kỷ, ái dục. Đó là chân lý thứ hai Tập Đế.
– Chúng sinh không có sự giác ngộ đã hiểu hết mọi điều của vũ trụ, chúng sinh bị chấp ngã trói buộc, chúng sinh bị ích kỷ giày vò, và tiếp tục tạo ra đau khổ nối tiếp không dừng được. Ta thấy rõ có Niết Bàn là nơi chấm dứt mọi đau khổ luân hồi. Đó là chân lý thứ ba Diệt Đế.
– Niết Bàn này là bản thể sâu thẳm của vạn hữu, là nơi luật nhân quả lưu xuất vận hành chi phối vạn hữu, là nơi quy chiếu của mọi cõi giới, vật chất, tinh thần, chúng sinh…. Ai chứng nhập được Niết Bàn này thì chấm dứt mọi đau khổ, dừng lại tái sinh luân hồi, thành bậc Alahán siêu tuyệt thế gian.Ta thấy rõ con đường đưa đến Niết Bàn diệt khổ chính là Bát Chánh Đạo. Đó là chân lý thứ tư Đạo đế.
– Bát Chánh Đạo gồm có Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm và Chánh Định. Ai thực hành đầy đủ Bát Chánh Đạo này sẽ chứng được Niết Bàn Alahán, thành bậc giải thoát giác ngộ cao siêu.
– Này Bà La Môn, đó là Đệ Tam Minh ta chứng được như con gà mổ vỏ trứng để bước ra ánh sáng.
Bà La Môn Veranja quỳ xuống đất khóc nói:
– Bạch Thế Tôn Gotama, suốt đời có bao giờ con nghe được đạo lý hoàn hảo cao tột như vậy ạ. Chỉ có bậc Chánh Đẳng Giác mới thuyết được như vậy, mới chứng được như vậy, mới bày tỏ được như vậy.
Xin Thế Tôn hãy cho con được Quy Y với Thế Tôn, Quy Y với giáo pháp của Thế Tôn, Quy Y với các Thánh đệ tử của Thế Tôn. Lòng quy kính này muôn đời con trung thành gìn giữ.
Ông và cả đòan người cùng đảnh lễ Đức Phật.
(Sưu tầm)
